Alışveriş Bağımlılığı

Son 20 yılda ortaya çıkan bağımlılık türlerinden biri de alışveriş bağımlığı…Onyomani de denilen bu bağımlılık türü, Onio = Sale ve Mania = Insanity kelimelerinin birleştirilmesiyle isimlendirilmiş.  Geçmişte etkileri pek hissedilmeyen bu bağımlılık alanı modernleşmeyle birlikte tüketim toplumunun oluşması, medya etkisi, indirimler, kredi kartları, taksitler, renkli çekici vitrinler, cazip reklamlar sebebiyle insanların hayatını karartan bir problem hâline geldi. Kadınlarda giyim, erkeklerde elektronikte etkisini gösteriyor… 

“İhtiyaca ya da alım gücüne bakmadan para harcama alışkanlığı” olarak tarif edilen alışveriş bağımlılığı daha çok kadınları etkiliyor, bu alışkanlığın aşırı uçlara yaklaşması durumunda tedavi edilmesi gerekiyor, “Aksi takdirde kişileri büyük borçların altına sokabiliyor ya da çevresiyle ilişkilerini bozarak, hayatını mahvediyor”.

Alışveriş bağımlılığı; Bu psikolojik hastalık, kişinin alışveriş yaparak rahatlaması, mutlu, güçlü ve kendini diğer insanlardan daha üstün hissetmesi gibi belirtiler göstermektedir.

İnsanlar kendilerini iyi hissetmek için alışveriş yapmak istemektedirler ancak bağımlılıkta durum farklıdır. Bu bir davranış biçimidir. Aldıktan sonra bir keyif ve rahatlama hissi yaşar, ancak bir süre sonra pişmanlık ve suçluluk duygularını yaşamaya başlar. Alışveriş bağımlılığı, tedavi edilmesi gereken psikolojik bir rahatsızlık olmasının yanı sıra aslında ciddi bir bağımlılık türüdür. Günümüzde sık karşılaşılan bir tür davranış biçimidir.

“Onyomani” olarak isimlendirilen alışveriş bağımlılığında; takıntılı, dürtüsel bir davranış örüntüsü söz konusudur. Genellikle ihtiyaç dışı ve kontrolsüz bir şekilde aşırı alışveriş yapma arzusu, para harcama, aşırı para harcama ile ilgili yoğun bir zihinsel meşguliyet şeklinde kendini gösterir. Kişi genellikle kızgın, kaygılı ya da üzgün hissettiğinde alışveriş yapma ihtiyacı duyar, alışveriş esnasında keyif, zevk, coşku hissederken, alışveriş paketlerini gördükçe rahatlar, uzun vadede suçluluk, sıkıntı ve utanç hisleri belirmeye başlar. Bir süre sonra harcanan para miktarı ve yapılan alışveriş kişinin hayatında problem yaratmasıyla durum hastalıklı bir kısır döngü halini alır.

Aslında tüm bağımlılıkların ortak bir paydası vardır. Bağımlı kişiler maddeleri, duygusal boşluklarını doldurma biçimi ve yüzleşmekte zorluk çektikleri yanlarından gizlenecek bir perde gibi kullanırlar. Alışveriş bağımlılığında da, kişi satın alma davranışıyla bu duyguları yaratır. Bağımlılığın temel ilkeleri, alışveriş bağımlılığı tedavisi için de geçerlidir. Olayın farkında olmak, karar vermek, eyleme geçmek gerekir.

Alışveriş bağımlılığı rahatsızlığı olan kişiler başta bunun bir bağımlılık olduğunu kabul etmekte güçlük çekerler çünkü onlara göre bu bir bağımlılık değil tamamen ihtiyacının karşılanması yönündedir. Fakat zamanla bu durum kendilerini de maddi olarak zora sokmaya başladığından tedavi olmayı düşünmeye başlarlar. Bu tarz durumlarda öncelikle kişinin tedaviye başlarken alışveriş bağımlılığı olduğunu kabullenmesi gerekmektedir. Kişi bu durumu kabullendikten sonra tedavi süreci başlamaktadır.

Alışveriş bağımlılığından kurtulmak için psikolojik destek, bireysel ve grup tedavisi, aile ve arkadaş desteği oldukça önemlidir. Kişinin çevresindekiler kişiye bu yönde destek olduğunda tedavi süreci daha da iyi bir şekilde atlatılmaktadır.

ALIŞVERİŞ POŞETLERİNİN ESİRİ MİSİNİZ?

Aşağıdaki durumların çoğu sizi tarif ediyorsa, siz de bir alışveriş bağımlısı olabilirsiniz.

¥ Eviniz hiç ihtiyaç olmayan eşyalar, dolabınız hiç giymediğiniz  kıyafetlerle dolduysa

¥ Çok sevdiğiniz markaların çıkardığı her ürünü almak için engelleyemediğiniz bir istek duyuyorsanız

¥ Mutsuz hissettiğiniz her an kendinizi alışveriş merkezlerine atıyorsanız

¥ Böyle bir ruh hâlinde alışveriş yaptıktan sonra pişman oluyorsanız

¥ “Benim için önemli olan ucuz pahalı olması değil, o eşyanın alınmış olması” diyorsanız

¥ Alışveriş yüzünden kredi kartlarınızın limitini zorluyorsanız

¥ Üye olduğunuz sanal alışveriş sitelerinin sayısı her geçen gün artıyorsa

Çeşitli ilaç tedavileri ve psikoterapiler sayesinde çözüme ulaşabilirsiniz. Siz de alışveriş bağımlılığınız olduğunu düşünüyorsanız randevu ve daha fazla bilgi için iletişim bilgilerinden bana ulaşabilirsiniz.

Gülşah Meral Özgür
Psikiyatrist, Psikoterapist