Rake’in İlerleyişi ve Delilik Evi’nde Son Buluşu
William Hogarth’ın ‘Rake’in İlerleyişi’ (A Rake’s Progress) adlı tablo dizisindeki sekiz eser, cimri babasından miras kalan servetin tümünü lüks yaşam, fuhuş ve kumarla harcayıp kendini harap etme yolunu izleyen Tom Rakewell adlı genç adamın öyküsünü anlatır. Resimde serinin son sahnesi olan Bethlem Akıl Hastanesi’ndeki hali resmedilmektedir. Bu seri, Hogarth’ın ikinci ‘modern ahlak temasıdır’ ve büyük başarıya ulaşan Bir Hayat Kadınının İlerleyişi (A Harlot’s Progress) serisinin (1730) ardından gelmiştir. Orjinal tablolar, Londra’daki Sir John Soane’s Museum koleksiyonunda sergilenmektedir. Sahneler şöyle sıralanıyor:
- Heir – Tom yeni zenginlik bulur.
- Levée – Tom toplumda yükselir.
- Orgy – İniş başlıyor.
- Tutuklama – Parti biter.
- Evlilik – Tom’un umutsuz sahtesi…
- Oyun Evi – Tom her şeyi kaybeder.
- Cezaevi – Tom’un sonunun başlangıcı.
- Delilik Evi – Çizginin sonu.
Sonunda, sekizinci sahnede ruh sağlığı bozulup, günlerini Bethlem Hastanesi’nde (Bedlam), Londra’nın ruhsal sığınağında sona erdiriyor. Onu rahatlatmak için sadece bir hemşire yanında ama Rakewell onu görmezden gelmeye devam ediyor. Ön planda neredeyse giysilerinden sıyrılmış bir halde yerde yatıyor resmedilmiştir. Bu resimlerdeki detayların bir kısmı 21. yüzyıl için rahatsızlık verici gelse de, Hogarth’ın zamanında bu tarz çok yaygındır. Örneğin, bu son tablodaki modaya uygun giyinmiş kadınlar, sosyal bir aktivite olarak akıl hastanesine gelmiştir çünkü hapishaneler ve diğer hastaneler gibi Bedlam da ödeme yapan ziyaretçilere açıktır. Bu sahnede aristokrat bir hanımefendi ve onun hizmetçisi, etraftaki talihsiz insanların tuhaflığı karşısında hem eğlenip hem de tiksinerek solda ayakta durmaktadırlar. Bu ironi, Tom’un aristokratik yaşam tarzını taklit etmeyle başlayıp, kendi eğlencelerinden biri haline gelmesiyle bitmektedir.
Gülşah Meral Özgür
Psikiyatrist, Psikoterapist
