Egon Schiele ve Delilik
Plymouth Üniversitesi Sanat Tarihi Profesörü Gemma Blackshaw, Egon Schiele’nin portrelerinin sadece kendi duygu durumunu yansıtmayı amaçlamadığını, sanıldığının aksine Schiele’nin psikoloji bilimiyle yakından ilgilendiğini belirtiyor. Ona göre Schiele’nin amacı kendi deliliğini yansıtmak değildi ama deliliğin resmini yapabilmekti.
Death and the Maiden ( Ölüm ve Bakire) isimli eseri, ressam Egon Schiele’nin en sevdiğim eserlerinden biridir. Aslında “Ölüm ve Genç Kız” motifi rönesans öncesi Orta Avrupa’da kabul görmüş ve birçok eserde konu edilmiştir. Temanın kaynağı esasında Yunan Mitolojisi’ndeki ölüm tanrısı Hades’in verimlilik tanrıçası genç Persephone’yi kaçırması hikayesidir. Bu öyküden yola çıkarak zamanla ‘ölümün kollarındaki genç kız’ figürü tezat yaratan özellikleri sebebiyle gerek karanlık gerekse erotik içerikle sanatta kendine yer bulmuştur. Schiele’nin eserinde bu temadan oldukça uzaklaşmış olmasının sebebi aslında Schiele’nin bu temadan yola çıkarak kendi hayatıyla ilgili bir anı paylaşmak istemesidir.
Resimde birbirine sarılmış iki aşığı sanki yukarıda bir noktadan izliyormuş gibi bir izlenim vardır, sanki bir döngüye sahipmiş izlenimi verir. Merkezde iki figürün, kayalıkların üstünde (Dünya) birbirlerine son sarılışları resmedilmiştir; iki aşığı ayrı ayrı incelersek birbirine sarılmış iki yalnız insan yorumu yapabiliriz. Kadın, erkek figürden daha uzak sarılmış ama kolları normalden daha ince yapılmış. Güçlü bir sarılma değil, normalden çok daha ince kollarla ister-istemez bir sarılma bu. Resimdeki erkek, ölüm figürünü temsil ediyor: Schiele’nin kendisi ve karşısında aşkı ve modeli Wally Neuzil var. Wally’i enerjik renkler ile resmederken kendini daha koyu renkler ile resmetmiş. Resimde Schiele’nin Wally’nin kollarını ince göstermesi belki de ilişkilerine onun daha az sarıldığı anlamına gelebilir belki de sadece kırılganlığını göstermek içindir.
Wally ile Schiele’nin nasıl tanıştıklarını bilmiyoruz büyük ihtimalle Ressam Gustav Klimt tarafından tanıştırıldılar. Wally aynı zamanda Klimt’e de modellik yapıyordu. 1911 yılında tanıştıklarında Wally 17 yaşında, Schiele ise 21 yaşındaydı. Viyana’da birlikte geçirdikleri dönemden sonra Viyana’ya yakın bir kasabaya taşınmaya karar verdiler. Orada Schiele kasabadaki genç kızları, erotik resimleri için model olarak kullandığı gerekçesiyle tutuklanır ve 24 gün hapiste kalır. Viyana’ya geri döndüklerinde Schiele sokağın karşısında oturan Edith ve Adele ile tanışır.
Bir arkadaşına yazdığı notta Schiele , “Evlenme niyetindeyim muhtemelen Wally ile değil” yazar. Edith ile evlenme kararı almıştır. Schiele kararını Wally’e söylediğinde, Wally orayı hızlıca terkeder ve bir daha Schiele’i görmez.
Schiele bu resmi ilk yaptığında resme “Man and Girl” ismini vermiştir. 1917 yılında Wally’in ölümünü öğrendiğinde resmin adını “Death and the Maiden” olarak değiştirmiştir. Wally, Schiele’den ayrıldıktan sonra hemşire olarak çalışmaya başlar ve 1917 yılında Kızıl (Scarlet Fever)’dan hayatını kaybeder.
Schiele kendini sorumlu hissetmiş olmalı ki resmin ismini “Ölüm ve Bakire” olarak değiştirmiştir. Kendiside 1918 yılında 28 yaşında İspanyol gribinden ölür.
2- Gemma Blackshaw, “Crazier Than I Look?”, Tate ETC, Yaz 2018
Gülşah Meral Özgür
Psikiyatrist, Psikoterapist
